Տավուշյան գյուղերում իրենց թեմի առաջնորդ Բագրատ Սրբազանի հետ միասին բողոքի գործողություններ իրականացնող ցուցարարները որոշեցին երթով շարժվել դեպի Երեւան։ Հասկանալի է, որ նրանք ցանկանում են մայրաքաղաքի բնակիչների ուշադրությունը հրավիրել Տավուշում իշխանությունների եւ սահմանազատման գործընթացի (եթե դա կարելի է սահմանազատում անվանել) դեմ բողոքող գյուղացիների միջեւ ծագած վեճի ու տարաձայնությունների վրա։
Իշխանամետ մամուլը ցուցարարներին մեղադրում է արտաքին ուժերի աջակցությունը վայելող խափանարար (դիվերսիոն) ուժերի կողմից առաջնորդվելու համար։ Թվում է՝ ուզում են մեղքը վերագրել ժողովրդին, ինչը, ցավոք սրտի, անում է անկյուն մղված ամեն մի իշխանություն։ Ենթադրյալ մեղքն այն է, որ ցուցարարներն ընդդիմանում են իշխանությունների՝ խաղաղություն հաստատելու նպատակ հետապնդող գործողություններին։
Ցուցարարներն իրենց հերթին մեղադրում են իշխանություններին, որ նրանց գործողությունները թուլացնում են Հայաստանի դիրքերը եւ պատերազմի էլ ավելի մեծ վտանգ են ստեղծում ու չեն հանգեցնում խաղաղության։ Ըստ ամենայնի, դիմակայությունն այս ոգով կմեծանա։
Դիտորդները փորձում են գնահատել տեղի ունեցողի քաղաքական իմաստը։ Ուշադրության կենտրոնում իշխանության խնդիրն է՝ արդյո՞ք այս բողոքը վտանգ է ներկայացնում գործող իշխանությունների համար։ Նրանք, ովքեր նման վտանգ են տեսնում տեղի ունեցողի մեջ՝ մատնանշում են Ռուսաստանի խափանարար գործողությունները։
Ենթադրվում է, որ Ռուսաստանը ցանկանում է խաթարել սահմանազատման գործընթացը՝ տարածաշրջանում իր ազդեցությունը պահպանելու համար։ Դիտորդները, ովքեր համաձայն չեն այս գնահատականների հետ, արտաքին շահերի սպասարկումը տեսնում են հենց իշխանությունների գործողություններում։ Այստեղ՝ արտաքին ուժերի կերպարով, խոսքը Արեւմուտքի եւ Թուրքիայի մասին է։ Ըստ ամենայնի, Հայաստանում տեղի ունեցողի այլ տեսլական չեն տալիս։
Առայժմ միակ համոզիչն այն է, որ պատերազմում կրած պարտությունից ճնշված Հայաստանի ժողովուրդը չորս տարի անց սկսում է արթնանալ, դուրս գալ ընկճված վիճակից եւ արտահայտել իր կամքը։ Մնացած ամեն ինչ տեղի է ունենում այս երեւույթի շուրջ։ Ոմանք անհանգստացած են դրա համար, մյուսները ցանկանում են օգտագործել այս արթնացնող էներգիան:
Գործընթացներն իսպառ զուրկ են քաղաքական ծրագրերից կամ նույնիսկ բեմադրությունից։ Ցուցարարների գործողություններն ավելի շատ «թավշյա բունտ» են հիշեցնում։ Պատահական չէ, որ ամենից հաճախ խոսում են ոտնահարված արժանապատվությունը եւ մարդկանց արժանապատվության դեմ հարձակումները կանխելու մտադրությունների մասին։
Երեւում է, որ պատերազմի վախի եւ արագ խաղաղության պատրանքային հույսերի ազդեցության տակ տխուր վիճակում չորս տարի անարժանավայել ապրելը չափազանց դառն էր։ Կարծես թե ասվում է. ես այլեւս ոչ մի բանի չեմ կարող հավատալ՝ ոչ խաղաղությանը, ոչ էլ պատերազմին, որը միշտ եղել է ու կա։
Բայց, որ ավելի կարեւոր է, ավարտվել է մեկուսանալու եւ պատրանքային հույսեր փայփայելու ժամանակը։ Իսկ խնդիրների ողջամիտ գիտակցումը կգա՝ սպասողները ստանում են։ Հուսահատության զգացողությունը նահանջում է։ Իշխանությունները պետք է մտածեն նաեւ կիրառվող պատերազմով շանտաժի անիմաստության մասին։
Ամենայն հավանականությամբ, պատերազմով հենց այս չդադարող շանտաժն է խելագարության հասցրել մարդկանց։ «Աշխատասեր ձեւացող» անփույթ ուսանողի կերպարով չես կարող կանգնեցնել պատերազմը. թշնամուն զսպելու քաղաքական մեխանիզմներ պետք է մշակել:
Մանվել Սարգսյան