«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ՌԱՀՀԿ տնօրեն, քաղաքագետ Մանվել Սարգսյանը:

-Պարոն Սարգսյան, երեկ ընդամենը մեկ ձայն չբավարարեց, և Ընտրական օրենսգրքի փաթեթը չընդունվեց, հերթական տապալումը գրանցվեց, ինչպե՞ս եք գնահատում, ի՞նչ ռիսկեր է պարունակում այս տապալումը:

-Ոչ մի ռիսկ, ոչ մեկին պետք չէր, որ պետք լիներ, շատ հանգիստ կանցներ: ՀՀԿ-ի ներկայացուցիչները հստակ խոսում են, որ իրենք ընդամենը ցույց են տվել, որ այս փոփոխության հետ կապված՝ երկրում կոնսենսուս չկա: Այսինքն՝ միտված էին դա ցույց տալ եվրոպական կառույցներին, որովհետև նրանք ասել էին՝ եթե կոնսենսուս լինի, քանի որ Հայաստանում հատուկ վիճակ է, կարող եք ընտրություններ անցկացնել կարճ ժամկետում: Ինչ վերաբերում է գործող կառավարությանը, ապա նկատելի էր, որ նրանց կողմից էլ առանձնապես հետաքրքրվածություն չկար:

-Այսինքն՝ կառավարությո՞ւնն էլ չէր ուզում, որ նոր ԸՕ-ն ընդունվի:

-Բնական է, կառավարության համար տվյալ պահին դա անէական խնդիր է:

–Ինչո՞ւ, պարոն Սարգսյան, չէ՞ որ ռեյտինգային ընտրակարգի հետ կապված խնդիրներ են լինելու:

-Հենց այդ բլեֆներն են ռեյտինգայինի մասին: Ռեյտինգայինով քրեականները, ֆեոդալներն ու իրենց ներկայացուցիչներն էին, չէ՞, անցնում. սա էր խնդիրը Հայաստանում: Հիմա եթե այսօր էլ Հայաստանում հնարավորություն ունենան քրեական հեղինակությունները, տեղական ֆեոդալները նույն ձևերով, ինչ մինչ այդ եղել է, հավաքեն ձայներ, ոչ մի ընտրություն և ոչ մի օրենք չի կարող օգնել. դա է խնդիրը:

–Չե՞ք կարծում, որ այդ հնարավորությունն այսօր կա: Կա օլիգարխ, թե չկա. պարզվում է, որ Հայաստանում այսօր օլիգարխ չկա, նրանք համարվում են սեփականատեր, պարոն Սարգսյան, այստեղ խնդիր չե՞ք տեսնում, կարծեք թե թացը չորի հետ խառնվել է:

-Որևէ ֆորմալ չափանիշներով կարելի է արդարացնել դա կամ ոչ: Մեզ մոտ եթե մարդը մի քիչ հարուստ է, ասում են՝ օլիգարխ է: Օլիգարխը սեփականատերն է, որն ունի պետական ստատուս: Հիմա կառավարությունից դուրս են մղվել, կլինեն ընտրություններ, խորհրդարանից էլ դուրս կմղվեն և ավտոմատ կերպով կդառնան սեփականատեր: Իհարկե, դա չի նշանակում, թե հանրությունը ընդունում է նրանց կուտակածը: Նա անօրինական հարստություն կուտակած անձ է, որը, նայած թե ինչ ստրատեգիա է վերցնում պետությունը, կարող է և դատվել: Երկրներ կան՝ խլում են ունեցվածքը: Այո՛, Գագիկ Ծառուկյանն ունի մանդատ, օլիգարխ է, եթե նորից ստացավ մանդատ, ուրեմն օլիգարխ է, պետական հանցագործ, իսկ եթե մնա առանց մանդատի, դառնում է սեփականատեր, որի սեփականության օրինականությունը պետք է պարզի պետությունը և կանոնավորի: Հնարավո՞ր է, որ նոր Հայաստանում ինչ-որ մեծահարուստներ հին մեթոդներով՝ մարդկանց վարկաբեկելով, կաշառելով, շանտաժի ենթարկելով մանդատ ստանան. սա է խնդիրների խնդիրը: Փաշինյանը հայտարարել է, որ ապագա խորհրդարանում գործարարներ չեն լինելու: Ժամանակը ցույց կտա, կերևա՝ կամք ցուցաբերվում է, թե չի ցուցաբերվում: Այս ամեն ինչը պետք է ինստիտուցիոնալ ձևով օրինականացվի, որպեսզի երևա, թե այս երկրում ով ով է… Տարբեր երկրներ տարբեր ճանապարհներ են ընտրել՝ կուլակաթափում, ձերբակալում, գնդակահարում և այլն: Սեփականության խնդիրը ամենաֆունդամենտալն է պետության մեջ: Հնարավոր չէ արդարադատության համակարգ և օրենքի գերակայություն ստեղծել, եթե չեք լուծել սեփականության հարցը:

-Պարոն Սարգսյան, այդքան բարձրաձայնվեց թե՛ կուսակցությունների մասին օրենքի փոփոխության անհրաժեշտության մասին, թե՛ սեփականության իրավունքի մասին, բայց այս մասով, կարծեք թե, շտապողականություն չի նկատվում, ըստ Ձեզ՝ ինչո՞ւ:

– Մարդիկ դրա ակտուալությունը լավ չեն պատկերացնում կամ ցանկություն չունեն անելու: Սրանք կատակ խնդիրներ չեն: Ձևը պետք է գտնվի, եթե չգտնվի, կվերադառնանք հնին: Այսօր կարող է պաշտոնների են մարդիկ, որոնք ունակ չեն հասկանալու, ոչ էլ ունակ են այս ամեն ինչն իրականացնել, կամ էլ ցանկություն չունեն… Եթե ուզում ենք պետություն կառուցենք, պետք է լուրջ հարցերով զբաղվենք: Հակառակ կարծիքն էլ կա, որ Հայաստանում ոչինչ չի փոխվել, ֆեոդալական կարգերն են, ոչ մի բան չի փոխվել, մոնոպոլիաները չեն փոխվել:

-Սյունիքի հետ կապված էլ նշվում է, որ այնտեղ գործարարի որդի է առաջադրվել, և փաստորեն ՔՊ թեկնածուն տապալվեց այնտեղ:

-Մենք հանրության հետ գործ ունենք: Շատ էական է ակնկալիքների մասին խոսել, ի՞նչ ակնկալիքներ են, հանրության տարբեր շերտեր ի՞նչ են ուզում, այդ մասին քիչ է խոսվում, կարծես թե ինչ-որ ունիվերսալ ակնկալիքներ կան, և կառավարությունը պետք է կարճ ժամկետում իրականացնի դրանք, բայց ի՞նչ ակնկալիքներ կան:

-Սոցիալական բեռի թեթևացում, թոշակների բարձրացում… այսպիսի ակնկալիքներ ունի հանրությունը:

-Գուցե կապանցիների գերխնդիրը իրենց ֆեոդալից ազատվելն է: Գուցե մարդիկ ուզում են մոնոպոլիաները վերանան, որ իրենք իրենց գումարներն ազատ աշխատեն, ոչ թե սոցիալական ծրագրերի հույսին մնան: Բայց մոնոպոլիաները չեն թողնում:

–Բայց արդեն վարչապետն էլ է ասել այն մասին, որ օլիգարխներ չունենք:

-Պետք է տեսնել՝ ունենք, թե չունենք… Ես ակնկալիքների մասին եմ խոսում: Պետք է պարզել՝ մարդիկ ինչի համար են դուրս եկել պայքարելու: Հեղափոխությունը պարզ ասել է՝ օրենքից դուրս մարդ չի լինելու… Այս հարցերը պետք է այսօր սեղանի շուրջ քննարկվեն, հասկանանք ի վերջո, թե որոնք են կարևորագույն խնդիրները և ինչպես պետք է լուծում տալ՝ ուրիշների փորձն իմանալով: Նման բան Հայաստանում չի եղել, 91-ին կարող էր լինել, բայց չի եղել, 91-ին այսպիսի հարցեր չեն դրվել, 27 տարի է անցել, նոր ենք մենք հարցադրումներ անում, թե հանրությունն ինչ ակնկալիքներ ունի, ինչպես է ուզում ապրել, ինչ է արդարությունը, ինչպես համերաշխություն ստեղծել օրենքներով և պետական ինստիտուտներով:

-Պարոն Սարգսյան, ի՞նչ եք կարծում՝ ընտրություններից հետո իսկապե՞ս այլ իրողությունների հետ ենք գործ ունենալու՝ թե՛ ներդրումների ծավալն է աճելու, թե՛ խաղի հավասար պայմաններ են լինելու, թե՛ նաև սեփականության իրավունքի հետ կապված հստակեցումներ են լինելու:

-Դե հիմա գոնե պատճառ կա, որ հեղափոխությունը սոցիալիզացնում ենք, հասցնում ենք ավարտին, այսինքն՝ իշխանության խնդիրն ենք լուծում: Այս պատճառն էլ մեջտեղից դուրս կգա, հետո կտեսնենք՝ այդ մարդիկ ունա՞կ են կամ ցանկություն ունե՞ն այս լուրջ պրոյեկտներն իրականություն դարձնել:

–Կադրերի խնդիր կա՞:

-Կադրերի խնդիր չկա, մոտեցման խնդիր կա:

Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում: