«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ՌԱՀՀԿ ղեկավար Մանվել Սարգսյանը:
-Ձեր կարծիքով՝ ինչո՞ւ է անընդհատ հիշատակվում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձևաչափի կարևորությունը, և ինչո՞ւ է փորձ արվում խուսափել այդ ձևաչափից:
–Տարբեր մոտեցումներ կան: Ադրբեջանն անընդհատ, տարիներ շարունակ փորձում է այս կամ այն միջազգային ատյանում ինչ-որ մի փաստաթուղթ ստեղծել՝ տարածքային ամբողջականության պահպանման, հայկական զորքերի դուրսբերման պահանջով: Այսինքն՝ Ադրբեջանը երկու տասնամյակ իր քաղաքական գիծը չի փոխել՝ միջազգայնորեն ճանաչված իրավունքը պահել իր ձեռքում: Սա շատ հստակ է Ադրբեջանի կողմից դրսևորվում: Ուրիշ երկները սկսել են նոր քաղաքականություն: Օրինակ՝ Ռուսաստանի կողմից բազմաթիվ անգամներ նախաձեռնությունն իր ձեռքը վերցնելու բազմաթիվ փորձեր են եղել, բայց ամեն անգամ կանգնել է Մինսկի խմբի առաջ:
-Շատ հաճախ խոսվում է այն մասին, որ փորձում են Մինսկի խմբից դուրս ֆորմատներ գտնել բանակցությունների համար: Ո՞րն է պատճառը, ինչո՞ւ են ուզում Մինսկի խմբից հրաժարվել:
-Չեմ կարծում, որ դա այդպես է: Բոլոր շահագրգռված կողմերն էլ հասկանում են, որ այս ֆորմատի մեջ գոյություն ունի ներքին համաձայնություն, եթե անգամ այս համանախագահող կողմերը առճակատման մեջ են այլ հարցերում, օրինակ՝ Ուկրաինայի, Սիրիայի հետ կապված հարցերում: Բայց քանի որ այստեղ գոյություն ունի միասնական մոտեցում, չեմ կարծում, որ այս կամ այն երկիրը փորձում է դեպի իրեն քաշել: Դա ոչինչ չի տալիս: Ուրիշ է, որ փորձեր են կատարում ստիպելու, որ կողմերը գան նորանոր համաձայնությունների: Այս բանաձևը նույնպես թվում է, թե ինչ-որ փորձ է՝ նոր հարաբերություններ ստեղծելու կոնֆլիկտի շուրջ: Դա շատ պարզ երևում է: Մեզ մոտ շատ են սիրում ասել, որ դա ադրբեջանական լոբբի է, խավիարի քաղաքականություն է, բայց դրանք քաղքենիական զրույցներ են, այդպիսի բաներ չկան: Բրիտանացին պարզ, հստակ գիտեր, որ այդ փաստաթուղթը Բաքվում դրված է, բոլոր էթնիկ ձգտումները այնտեղ գրված են, բացի երևի թե մեկից, որ Երևանը և Զանգեզուրն էլ են Ադրբեջանի մաս: Դա հատուկ արված գործ է և վտանգավոր է այդ առումով: Ո՞րն էր նպատակը, ինչի՞ են ձգտում, ինչո՞ւ են հանել ԵԽԽՎ-ի ամբիոն. սա դեռ ժամանակը ցույց կտա, բայց այսօր մենք տեսնում ենք մի բան, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը դեռ միասնական չէ, բայց երկու համանախագահողները և Ռուսաստանը նույնպես բավականին կոշտ մերժել են այդ մոտեցումը:
-Ավելի քան 20 տարի առաջ է ձևավորվել Մինսկի խումբը՝ համաձայն այդ ժամանակ աշխարհում գոյություն ունեցող ստատուս-քվոյի: Այս տարիների ընթացքում իրականում փոխվել է ուժերի հարաբերակցությունը: Ռուսաստանն այլևս առաջվանը չէ մեր տարածաշրջանում և աշխարհում, ԱՄՆ-ն այն չէ, Ֆրանսիան է փոխում իր դիրքորոշումը: Միգուցե այս ստատուս-քվոյի համար ամհրաժեշտ է նո՞ր խումբ, նո՞ր ձևաչափ: Եվ այս խոսակցությունները գուցե միտված են հենց դրա՞ն:
-Մինսկի խումբը, երբ որ վերածվեց եռանախագահության, արդեն իսկ հզոր գեոստրատեգիկ նշանակություն ունեցող մեխանիզմ դարձավ: Մինսկի խմբի խնդիրը հակամարտության լուծում գտնելը չէ. նրանք կարգավորում են և անհրաժեշտության դեպքում էական տեսակետներ հայտնում: Շուտով կերևա, ինչ է կատարվում: Ինչ-որ խառնակչության մի պահ կա, պարբերաբար եղել են նման մոտեցումներ. տպավորություն կա, որ Ադրբեջանի հետ ինչ-որ խաղեր են գնում, կարծես Ադրբեջանին փորձում են ներքաշել գուցե ինչ-որ չմտածված խաղերի մեջ: Որովհետև տեսնում ենք Ադրբեջանի քաղաքականությունը, նախագահի մակարդակով նրանք հստակ ասում են, որ իրենք անելիք չունեն ո՛չ ԱՄՆ-ի հետ, ո՛չ Եվրոպայի հետ:
-Փաստորեն Մինսկի խմբի գործառույթը փոխվել է: Եթե 90-ականների վերջին կամ ավելի ուշ Մինսկի խումբը տարբեր մոդելներ էր մշակում, տարբեր տիպի խաղաղեցման փաստաթղթեր կամ սկզբունքներ էր առաջ քաշում, այլևս կարծես թե չի անում: Հիմա Մինսկի խմբի ամբողջ գործառույթը կարծես սահմանափակվում է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև եղած ստատուս-քվոյի պահպանմամբ:
-Գուցե կարելի է այդպես ասել, որովհետև նրանք վերջին տարիներին իսկապես ստատուս-քվոն պահում էին: Նոր խումբը հիմա կարող է որդեգրել այլ քաղաքականություն, և եթե տարածաշրջանում ստատուս-քվոյի փոփոխություններ լինեն, նույնպես Մինսկի խմբի միջոցով են լինելու: Նրանք կարող են թելադրել նոր քաղաքականություն: Այս պահին թվում է, թե նրանք փորձում են զսպել նոր միտումները, բայց դա չի նշանակում, որ վաղը իրենք չեն թելադրի լրիվ ուրիշ ուղղություն:
-Ըստ Ձեզ՝ ի՞նչ նպատակ էր հետապնդում Լավրովի անակնկալ այցը Հայաստան: Դուք կարծում եք, որ նման առօրեական հարցերի համար, ինչը որ ներկայացվեց ասուլիսում, Լավրովը կգա՞ր Հայաստան, թե՞ այստեղ կա, այսպես ասած, ստորջրյա զարգացում, որի մասին չեն խոսում:
-Ինձ համոզիչ են թվում այն կարծիքները, որ սա կապված է սիրիական կամպանիայի հետ: Այն ամենը, ինչ-որ անում են Ռուսաստանը և ուրիշ երկրներ ևս, իսկապես կապված է այդ դոմինանտ երևույթի՝ Սիրիայի ճգնաժամի հետ: Ամեն ինչ փոխվում է, և երկրների դիրքորոշումներն են փոխվում: Ակնհայտ է, որ Ռուսաստանը նոր հարաբերություններ ստեղծելու քաղաքականություն է վարում՝ բոլորի հետ առանձին: Ինչ-որ սալիդարության թեզ են մեջտեղ բերել այս բանակցություններից հետո, այսինքն՝ իրար պաշտպանելու. թե ինչի՞ց, ինչի՞ համար են պաշտպանում, դրա մասին ոչինչ չի խոսվում: Կապված ԵԽԽՎ բանաձևի հետ՝ բացահայտ պաշտպանեցին՝ ասելով, որ պաշտպանում են Հայաստանի դիրքորոշումը: Բայց հիմա ի՞նչ դիրքորոշում ունի, ի՞նչ է պաշտպանելու Հայաստանը, դրա մասին չեն խոսում: Սա նույնպես լուրջ բան է: Եթե մենք նայենք, թե ինչ է կատարվում Թուրքիայի հետ, արդեն նաև Իրանի հետ, որտեղ այսօր լուրջ ցույցեր եղան, ռուս-ադրբեջանական հարաբերությունների հետ, որ անընդհատ սերտաճում ու խորնում են, Ադրբեջանի հետ, որ փաստորեն, հստակեցնում է իր դիրքորոշումը, դեռ չգիտենք ինքնաթիռի դեպքի հետ կապված՝ ինչ զարգացումներ են լինելու, կտեսնենք, որ փաստորեն նոր դիրքորոշումներ հստակեցնելու ժամանակաշրջան է: Մենք տեսնում ենք, որ ամենաակատիվը Ռուսաստանն է, որովհետև կենտրոնում ինքն է: Մենք տեսանք, որ մի քանի օր առաջ Քերին այց կատարեց Կենտրոնական Ասիա, դեկլարացիա ստորագրեցին. այսինք՝ ԱՄՆ-ը նույնպես նոր, լրջագույն հարաբերություններ է տեղծում: Ոլորտների բաժանման հստակ քաղաքականություն են վարում այդ երկրները:
-Ջեյմս Ուորլիքը հայտարարել էր, որ այսօր խնդրի չկարգավորումը երկու կողմերի՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի կողմից քաղաքական կամք չդրսևորելն է խնդրի լուծման համար: Չե՞ք կարծում, որ սա խնդրում փոփոխութուն, դինամիզմ, նոր գործոններ մտցնելու միտում կարող է ունենալ:
-Դա առանձին դեպք չէ, Սիրիայի հետ կապված էլ շատ խնդիրներ են ծագում: Օրինակ՝ Վիեննայում հավաքվել էին բոլոր շահագրգռված երկրները, բայց Սիրիայից մարդ չկար: Եվ հարցեր են ծագել: Նույն թեզն են առաջ քաշել՝ ասելով, որ եթե բոլոր շահագրգռված կողմերը գան համաձայնության, Սիրիայում հնարավոր կլինի ճգնաժամը լուծել:
-Փաստորեն, ըստ այդ թեզի՝ Ասադը և ընդդիմությունը գործոններ չեն, գործիքներ են խնդրի լուծման համար: Եվ Ձեր կարծիքով՝ նմանատիպ զարգացումներ չեն բացառվում նաև մե՞ր տարածաշրջանում:
-Այո՛, իհարկե: Ինչպես Ուկրայինայում փորձեցին անել, բայց այդքան չզարգացավ: Բայց հիմա Սիրիայի շուրջ այս նոր թոհուբոհի մեջ սա կարող է դառնալ մոտեցում: Երբ որ սեղանի շուրջ են, խաղաքարտերը ոչ մեկին չեն հետաքրքրում, իրար հետ են խոսում: Այ սա է կատարվում, շատ վտանգավոր մի բան: Ես արդեն դրա մեջ միջազգային քաղաքականություն վարելու միտում եմ տեսնում: Դա, ըստ էության, ԱՄՆ-ից է գալիս:
