Հարցազրույց քաղաքագետ Մանվել Սարգսյանի հետ
- ԱԺ ոչ իշխանական չորս խմբակցությունները պատրաստվում են կառավարությանն անվստահություն հայտնել, նախնական պայմանավորվածության համաձայն` անգամ հանրային քննարկումներ են նախատեսում անցկացնել այս հարցի շուրջ: Ի՞նչ եք կարծում` հասունացե՞լ է կառավարության հրաժարականը պահանջելու պահը:
- Դե, այստեղ պահի խնդիր չէ, կուսակցական գործունեություն է ծավալվում, թե ի՞նչ հույսերով են նման նախաձեռնությամբ հանդես գալիս ոչ իշխանական այդ ուժերը, դժվար է ասել, որովհետև խորհրդարանում կա բացարձակ մեծամասնություն, որը դրական չէ տրամադրված կառավարությանն անվստահություն հայտնելու հարցում, ընդհանրապես որևէ փոփոխության հակված չէ: Անհասկանալի է նաև նման նախաձեռնությամբ հանդես գալու միտքը, երբ հետո նորից հենց այդ նույն մեծամասնությունն է նշանակելու նոր վարչապետին: Եվ այնպես չէ, որ այդ ոչ իշխանական չորս ուժերն այս ամենի մասին չգիտեն` իհա՛րկե գիտեն…
- Այդ դեպքում ինչո՞ւ են նման նախաձեռնությամբ հանդես գալիս:
- Հավանաբար ունեն պատկերացումներ, որ դա կփոխի քաղաքական իրավիճակը երկրում: Այդ քառյակի տարբեր ներկայացուցիչներ ենթադրություններ են հնչեցրել, որ Հանրապետական մեծամասնությունից շատ պատգամավորներ գուցե «առնետավազքի» ենթարկվեն, միանան այդ նախաձեռնությանը, իրենց, ու երևի թե նման պատկերացումներ ունեն: Նույն որակի մեջ կատարված փոփոխությունների իմաստը ո՞րն է…
Չգիտեմ, ինչ-որ էական բան այստեղ չեմ տեսնում: Այդ քառյակի առանցքային ուժը ԲՀԿ-ն է, մի կուսակցություն, որի դիրքորոշումների մասով այդպես էլ ոչ մեկը չի կարողանում հասկանալ, թե դա ինչ է, ոչ մեկը չգիտի` ով է այդ կուսակցության որոշումներն ընդունում, որտեղ են դրանք ընդունվում: Երկրում լրիվ ուրիշ խնդիրներ են, ու հույս դնել մի քառյակի վրա, որ նույն ուժերը, նույն ձևով, արտաքին ռևերանս են անում, փոփոխություն են ուզում… Հայաստանում բոլոր ուժերը քթները տնկած նայում են, որ ինչ-որ արտաքին հովանավոր. իրենց աջակցի, փոփոխություններ կատարեն:
- Այսինքն` կարծում եք, որ քառյակն էլ «քիթը տնկած» օգնությա՞ն է սպասում արտաքին ուժերից:
- Երբ հետևում եմ ու չեմ տեսնում, որ մարդիկ պարզ ու հստակ ասեն` ինչպե՞ս են որակական փոփոխություններ իրականացնելու, ո՞նց են դա պատկերացնում, ուրեմն հույսն իրենք իրենց հետ չեն կապում, դրա համար այս մասին լռում են: Սա նորություն չէ, միշտ էլ այդպես է եղել.. իրենք էլ շատ լավ գիտեն, որ հարց լուծող չեն, դրսից պետք է օգնեն:
- Քառյակի դեպքում «դուրսը» Ռուսաստա՞նն է, թե՞ Եվրոպան:
- Իրենք էլ չգիտեն` ո՞րն է… Աշխարհում այլ պրոցեսներ են ընթանում, մարդիկ զբաղված են: Մեր կուսակցությունների ամենամեծ խնդիրն այն է, որ ցանկացած ուժ, որն անօրինական ձևով գալիս է իշխանության, ունի նույն որակը, նրանցից ոչ մեկն էլ, եթե գա իշխանության, թույլ չի տա արդարադատության համակարգն արդար գործի, որովհետև նույն օրը դատի կտան: Հիմա այն պրոցեսները, որոնք այսօր են գնում, նման են ուզուրպատորական պրոյեկտի:
- Ոչ իշխանական չորս ուժերն էլ գիտեն, որ Հանրապետականը մեծամասնություն է խորհրդարանում և կողմ չի քվեարկելու սեփական վարչապետին հեռացնելու օգտին: Բայց չե՞ք կարծում, որ դա կարող է քաղաքական կամ գոնե խորհրդարանական ճգնաժամ ստեղծել:
- Այո, դա էլ կա: Բայց մի բան էլ կա. Հայաստանում անհասկանալի է դարձել կուսակցությունների գոյության իմաստն ու նրանց աշխատաոճը: Կուսակցությունը քաղաքական ինստիտուտ է, օր ու գիշեր պետք է զբաղված լինի ծրագրերի մշակմամբ, որ ընտրությունների ժամանակ գա, տիրանա լծակներին, իշխանության գա, բայց երբ բոլորը փայլուն գիտեն, որ սրա հնարավորությունը չկա, դրանով չեն զբաղվում, զբաղվում են ուրիշ բանով, պրոյեկտներ են անում (նկատի ունի կառավարությանն անվստահություն հայտնելու նախաձեռնությունը.- Տ.Մ.), որոնք արդյունք չեն տալիս:
Մանավանդ, երբ նման պրոյեկտներում խառնված է ԲՀԿ-ի պես կուսակցություն, որի գործունեությունը պարզ չէ` ո՞րն է, ի՞նչ առնչություն, շփումներ ունի գործող ռեժիմի հետ, ի՞նչ նպատակով է այս կամ այն որոշումները կայացնում: ԲՀԿ-ն աշխատում է ընդդիմադիր էլեկտորատի հետ և անընդհատ ապահովելով իր համար երկրորդ տեղը` ցանկացած կուսակցության դուրս է մղում ակտիվ դիրքերից: 2008 թվականի մեծ ալիքից հետո եկան 2012 թվականի խորհրդարանական ընտրությունները, և ԲՀԿ-ն մտնելով` որպես երկրորդ ուժ, տալիս է ՀՀԿ-ին մեծամասնությունը, որևէ բողոքարկում չի անում, ապա կանաչ լույս է վառում ՀՀԿ թեկնածուի համար նախագահական ընտրություններում, ՏԻՄ ընտրություններում նորից նույն բանն է կատարվում` ԲՀԿ-ն խլում է ձայներն այդ ժամանակվա ակտիվ ընդդիմությունից` «Ժառանգությունից», և այսպես:
- Բայց ընդդիմադիր ուժերը հայտարարում են, որ ԲՀԿ-ն իր գործողություններով ընդդիմություն է, իրեն պահում է` որպես ընդդիմադիր ուժ:
- Չէ, էլի, կարո՞ղ եք ինձ ասել` ավելի հզոր ծառայություն գործող ռեժիմին այս վերջին տարիներին ո՞ր քաղաքական ուժն է ապահովում: Պարզ, հստակ երևում է, չէ՞, որ դա ԲՀԿ-ն է, մյուսներին էլ ձեռնտու է այդ ուժի հետ համագործակցելը:
- Ինչո՞վ է ձեռնտու:
- ԲՀԿ-ի հետ համագործակցության մեջ տեսնում են, որ կա շահ: Ուրիշ բան չի գործում իրենց մոտ` ոչ սկզբունք, ոչ արժեք, միայն շահն է: Մարդիկ իրենց շահն ունեն, իրենց շահից են գործում, շատ լավ էլ գիտեն` ում հետ գործ ունեն. ձեռնտու է` անում են:
- Շատերը կանխատեսում են, որ ոչ իշխանական չորս ուժերի համագործակցությունը խորացման միտում ունի. 2017-2018թթ. ընտրություններին նրանք հանդես կգան միասնական ցուցակով: Այս սցենարը որքանո՞վ է իրականանալի:
- Դե, 2013 թվականի նախագահական ընտրություններից առաջ էլ նման տարբերակի մասին խոսակցությունները պտտվում էին, բայց դուրս եկավ մի մարդ, անհայտացավ, ու վերջ, բոլորը գնացին տուն: Այն ժամանակ էլ բոլոր հույսերը կապում էին ԲՀԿ-ի, ԲՀԿ-ի լիդերի հետ, ասում էին, թե` հես ա-հես ա գնում է ընտրությունների, բայց նա սուս ու փուս գնաց իր տուն, թողեց… հիմա էլ կարող է գնալ ցանկացած պահի, պարզ երևում է, չէ՞: ԲՀԿ-ի կեցվածքը, ԲՀԿ-ի դերը քաղաքական դաշտում ընդդիմադիր էլեկտորատին մեռցնելու նպատակ ունի, պարզ երևում է, հիմա էլ է նույնը, մարդը ելույթ է ունեցել, ելույթում ոչ մի բան չկա, համախմբում է, համագործակցություն` ոչ մի բանի շուրջ:
- ՀԱԿ առաջնորդ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը համեմատություն անցկացրեց Գագիկ Ծառուկյանի և Բիձինա Իվանիշվիլիի միջև: Այդ դեպքում` ո՞րն էր նման համեմատական անցկացնելու դրդապատճառը:
- Ձևական բաներ են դրանք, ի՞նչ կապ ունի ընդհանրապես Իվանիշվիլին: Պառլամենտական կուսակցություններն իրենք իրենցից ձեռք են քաշել, հույսը դրել են մի ուժի` ԲՀԿ-ի վրա, որը, կրկնում եմ, տարիներ շարունակ ապացուցում է` ինչպես պետք է ծառայել գործող իշխանությանը: Իսկ իրենց այդ համագործակցությունը երկու բան է նշանակում` կամ չգիտեն ինչով զբաղվեն, կամ ուզում են մաս կազմել ռեժիմին, ուրիշ բան չկա…
- Իսկ եթե քառյակը փողոց դուրս գա՞…
- Գիտեք, հեղափոխություններ երկրագնդի վրա կատարվել են այն ժամանակ, երբ հանրությունը հասկացել է, որ ռեժիմում գործող կուսակցությունները նույն ռեժիմի մասնակից են, որ կուսակցություններին պետք է ենթարկել ժողովրդի կամքին, ոչ թե հակառակը, հասկացել են, որ միայն դրանից հետո կարելի է ուլտիմատում դնել ուժային կառույցների առաջ, որ նրանք էլ միանան ժողովրդին: Նույն Ուկրաինայում, տեսանք` ինչ ասեցին կուսակցություններին, ասեցին` խելոք պահեք ձեզ, ձեր ընդունած որոշումները մեզ համար կես կոպեկի արժեք չունեն: Երբ Յուլյա Տիմոշենկոն դուրս եկավ, ժողովուրդն ասեց` դու ո՞վ ես, որ պատասխանատվություն ես վերցնում, բանտից դուրս ես եկել, գնա գործիդ:
Ա՛յ այդ հոգեբանական փոփոխությունը որ երկրում կատարվել է, շարժումը հաղթել է, իսկ մեզ մոտ հին կուսակցություններն անընդհատ շեղում են ժողովրդին, ինչ-որ քայլեր են անում, ասում են, թե բան են անում, մի բանի են հասնելու, բայց ի՞նչ… Դրանք կուսակցություններ չեն, կլաններ են, կուսակցական գործունեությամբ զբաղված չեն, խմբավորում են: Մենք հիմա մի պրոցեսում ենք, որ լրիվ մեռցնում են քաղաքական դաշտը, ասելիք չկա, խնդիր չկա, ուղղակի մարդիկ դուրս են գալիս` սպասում, թե մի խնձոր որտեղից կընկնի:
