«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ՌԱՀՀԿ տնօրեն Մանվել Սարգսյանը:
-Պարոն Սարգսյան, երեկ ՀԱՊԿ գագաթնաժողովի ավարտին հայտարարություն արվեց, որտեղ առաջին անգամ Ղարաբաղի մասին առանձնացված դրույթ կար, ըստ որի՝ ՀԱՊԿ անդամ երկրների համար ընդունելի է Մինսկի խմբի ձևաչափը և Ղարաբաղյան կոնֆլիկտի բացառապես խաղաղ կարգավորումը՝ ՄԱԿ-ի կանոնադրության, Հելսինկիի եզրափակիչ ակտի դրույթների հիման վրա: Եվ ՀԱՊԿ-ի համար ընդունելի է Մինսկի խմբի ֆորմատը: Ի՞նչ եք կարծում, ինչո՞ւ այսպիսի փոփոխություն տեղի ունեցավ, որովհետև հուլիս-օգոստոս ամիսներին Ռուսաստանը փորձում էր միանձնյա ստանձնել Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորումը: Ըստ Ձեզ, այս հայտարարությունը ի՞նչ է նշանակում, և ի՞նչ քայլեր կարող ենք տեսնել 2015 թ.:
-Այս ամեն ինչը մենք պետք է փորձենք գնահատել կոնկրետ Ռուսաստանի շուրջ ստեղծված իրավիճակից ելնելով, որովհետև որքան ես նկատեցի՝ այս ամբողջ թոհուբոհը, ժողովները ԵՏՄ-ում, ՀԱՊԿ-ում, ԱՊՀ-ում, նկատվում էր, որ Ռուսաստանը փորձում է դա օգտագործել իր վիճակը շտկելու համար: Բայց խնդիրներ են ստեղծվել, մենք տեսանք, թե ինչպես են իրենց պահում ԵՏՄ անդամ մյուս երկրները՝ Նազարբաևն ու Լուկաշենկոն շատ բարդ վիճակում են, և հարաբերություններն անհասկանալի են: Կարևորն այն է, որ թվում է, թե տնտեսական համագործակցություն է, բայց անընդհատ քաղաքականության, անվտանգության մասին է խոսվում: Այսինքն՝ արդեն իսկ պարզ է, որ Ռուսաստանը փորձում է օգտագործել տնտեսական միությունը, որպեզի այս երկրներն աջակցեն հենց Ռուսաստանին: Իզուր չեն տարբեր հայտարարությունները, որտեղ ասվում է այն մասին, որ ԵՏՄ երկրները միասնական մոտեցում պիտի ցուցաբերեն այս կամ այն խնդրում: Ձեր նշած ՀԱՊԿ-ի փաստաթուղթը ես հենց այդպես եմ գնահատում: Այսինքն՝ Ռուսաստանին պետք էր միասնական դիրքորոշմամբ հիմք ստեղծող փաստաթուղթ: Դրա համար էլ մենք այստեղ տեսանք նաև անդրադարձ Ղարաբաղյան խնդրին:
Ռուսաստանը փորձում է քաղաքական պլատֆորմ ստեղծել, որ ամեն կերպ ուրիշ երկրների առաջ դնի պարտավորություններ առ այն, որ նրանք պարտավոր են աջակցել Ռուսաստանին անվտանգության և քաղաքական հարցերում: Իմաստը սա էր։ Երևի էլի կշարունակվեն նման բաներ: Իզուր չէ, որ մինչ այդ Ղազախստանի և Բելառուսի նախագահները ժեստ արեցին, գնացին Ուկրաինա ցույց տալու համար, որ իրենք անկախ են ու կարող են նման քայլերի գնալ, որովհետև նրանք էլ են զգում վտանգը: Չէ՞ որ այս նույն փաստաթղթում նշված են նաև Աֆղանստանի հետ կապված խնդիրներ: Թվում է, թե դա ի՞նչ կապ ունի, բայց արդեն երկրորդ պարագան է, որ Ռուսաստանը «նամյոկներ» է տալիս, որ բոլորը պետք է պայքարեն նույն ճակատում, եթե լինի Աֆղանստանի հետ կապված խնդիր: Ինքնին պարզ իրավիճակ է, բայց թե ոնց են երկրներն իրենց պահելու՝ դժվար է: Իսկապես, բոլորը շատ դժվարին կացության մեջ են հայտնվում:
-Բելառուսն ու Ղազախստանը վերջին շրջանում կարծես թե ընդվզում են Ռուսաստանի քաղաքականության դեմ: Նազարբաևի, Լուկաշենկոյի հայտարարություններն են այս ֆոնին արվում, Պուտինը փորձում է նրանց միասնական ճակա՞տ բերել:
-Հենց այդ բերելու վտանգն է ստիպել Լուկաշենկոյին: Նա հասկացավ, որ այստեղ տնտեսական խնդիրներ չկան, կամ երկրորդական են, որ այս ամենը տանում է միասնական քաղաքականություն վարելու, ամբիոն ստեղծելու, որից խուսափում են, որովհետև այսօր Ռուսաստանը առճակատման մեջ է ամբողջ աշխարհի հետ: Հիմա ո՞վ ցանկություն կունենա մտնել այս առճակատման մեջ։ Բնական է, որ ոչ ոք չի ուզենա:
-Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը վերջերս մի հայտարարություն արեց, թե հնարավոր է, որ, ի պատասխան ԵՄ և ԱՄՆ պատժամիջոցների, Ռուսաստանը պատժամիջոցներ կիրառի Մաքսային միության և ԵՏՄ ֆորմատով, այսինքն՝ նաև Հայաստանն է ընկելու դրա տակ: Սա ի՞նչ հետևանք կարող է ունենալ:
-Հիմա Ռուսաստանի կոնտրքայլերը պիտի փորձեն փաթաթել բոլորի վրա: Իհարկե, շատ վտանգավոր երևույթներ են և շուտ ի հայտ եկան: Դրա մասին շատ էր խոսվում: Ես ինքս էլ եմ բազմիցս ասել, որ սա Ռուսաստանի համար ինչ-որ քաղաքական ու ռազմական միություն ստեղծելու խնդիր է, և մենք արդեն դա տեսնում ենք: Ռուսաստանը շարունակելու է, և նրան միայն դա է հետաքրքրում, որովհետև այս ասպարեզում նա իսկապես փշրվում է: Ֆինանասապես, տնտեսապես Ռուսաստանի հետ ոչ ոք էլ հաշվի չի նստում, որովետև շատ թույլ վիճակում է: Ռուսաստանն ինքը փորձում է խնդիրները տեղափոխել գեոստրատեգիական դաշտ, որտեղ նա արդեն ինչ-որ ասելիք ունի, որովհետև միջուկային զենք ունի, զենքի արտադրանք ունի և ձեռնտու է: Հիմնական վտանգը ուրիշների համար գալիս է հենց այստեղից:
-ԵՄ-ն կարծես վերսկսում է Հայաստանի հետ բանակցությունները Սերժ Սարգսյանի սեպտեմբերի 3-ի հայտարարությունից հետո: Ի՞նչ եք կարծում, հնարավո՞ր է արդյոք ԵՄ և Հայաստանի միջև այնպիսի բանակցություն կամ փաստաթղթի ստորագրություն, որը ձևական բնույթ չի կրի, այն դեպքում, երբ հունվարին Հայաստանն արդեն պաշտոնապես կդառնա ԵՏՄ անդամ:
-Թե ինչպես կգործեն տնտեսական մեխանիզմները ԵՏՄ-ում՝ մենք շուտով կտեսնենք: Այդ մի բան է, որի շուրջ շատ են խոսում, բայց դրանք չկան: Բնական է, որ Ռուսաստանը այդ մեխանիզմներն էլ է փորձելու գործադրել որպես ճնշման լծակ: Երկրորդ կողմը հենց Եվրոպայի դիրքորոշումն է, որտեղ նույնպես խոսվում է, որ մեծ սխալներ են արվել՝ կապված Արևելյան գործընկերության ծրագրի և Հայաստանի հետ, որ չի հաշվարկվել Հայաստանի անվտանգության խնդիրը:
Դրանք ընդամենը խոսակցություններ են: Դրանք շատ ռադիկալ փոփոխություններ են պահանջում Եվրոպայից: Ես դեռ չեմ տեսել որևէ կոնկրետ առաջարկ, թե ինչպես կարելիէ նոր հարաբերություններ ստեղծել: Կա ձգտում, ասվում է, որ ինչ էլ լինի, Հայաստանի հետ աշխատելու են, բայց որն է այդ աշխատանքը՝ պարզ չէ: Կարող են վիզային ռեժիմը դյուրացնել, նման բան միշտ էլ կարող է լինել, բայց ռազմավարական նշանակության էֆեկտ չեն ստանա, որովհետև արդեն իսկ Հայաստանը բարդ վիճակում է, դեռ չեմ էլ ասում անմիջական ազդեցությունները, որոնք մենք տեսանք ֆինանսական դաշտում: Անմիջականորեն էլ, եթե դու աշխարհում ես ապրում, ապա ազդեցությունների ներքո ես:
-Այսինքն՝ Արևելյան գործընկերությունը պետք է հաշվարկեր տվյալ երկրի առանձնահատկությունները, և ըստ այդմ որևէ փաստաթուղթ առաջարկվեր, մանավանդ Հայաստանի դեպքում՝ Ղարաբաղի խնդիրը:
-Ոչ միայն Հայաստանի: Հիմա մենք Ուկրաինան տեսանք, արդեն տեսնում ենք մյուս երկու երկրների՝ Ղազախստանի ու Բելառուսի վիճակը: Թերագնահատվել են այս խնդիրները, որ շատ բարդ պրոբլեմներ են: Եթե անգամ Ռուսաստանը շատ հանգիստ քաղաքականություն վարեր, ապա այդ երկրների վիճակը այնպիսին է, որ երբ փորձում ես այս տարածքում գործեր ծավալել, պետք է հաշվի նստես: Հիմա ընդհանրապես խոսվում է այն մասին, որ փլուզվելու է այդ երկիրը: Նման իրավիճակ է ստեղծվել: Կարող էր ոչ Ղրիմ լինել, ոչ Ուկրաինայի դեպքեր լինեին, բայց ինքնին մի իրավիճակ է այս տարածքում, որ մեխանիկորեն մտնես ասես, որ մենք այս-այս երկրի հետ հարաբերություններ ենք ստեղծում, և այդ հարաբերությունները ստացվեն ճիշտ այնպես, ինչպես ծրագրվում են, դա, իհարկե, Եվրոպայի կողմից կամ միամտություն էր, կամ անտարբերություն: Դրա համար պետք է տեսնենք՝ ինչ առաջարկներ կան: Մենք տեսնում ենք, որ ողջ համակարգը ենթարկված է այս իրավիճակին:
-Հունվարի 2-ից Հայաստանը կդառնա ԵՏՄ անդամ: Նույնիսկ իշխանական համակարգում կան այնպիսի տեսակետներ, որ սա ոչ թե տնտեսական համագործակցություն է, այլ այս կերպ Հայաստանը, դառնալով այդ միության անդամ, նաև անվտանգության խնդիր է լուծում: Ի՞նչ տեսակետ ունեք, արդյոք որևէ փոփոխություն կլինի՞: Այսքան տարի Հայաստանը ՀԱՊԿ անդամ էր, բայց նույնսիկ սահմանային միջադեպերին ոչ մի կտրուկ արձագանք չի տրվում: Հուլիս-օգոստոս ամիսներին շատ լարված իրավիճակ ունեինք, բայց միայն հայտարարություններ էին, այն էլ՝ ոչ խնդիր լուծող:
-Թեզն էր դրված որպես բացատրություն այս վարվող քաղաքականության համար: Բայց թե կոնկրետ մարդիկ ինչ են հասկանում՝ ոչ ոք ոչինչ չի խոսում: Երևի թե հասկանում են, որ եթե մենք Ռուսաստանին աջակցում ենք, Ռուսաստանի հետ նույն բլոկում ենք, ապա դա քաղաքական «գարանտիա» է, որ Հայաստանի անվտանգությունը կարող է հիմնվել դրա վրա: Կամ էլ սկսում են ասել, որ զենք ենք կրում, այս ենք անում, այն ենք անում, բայց պարզ չի այն մոդելը, որի մասին խոսում են, որովհետև դեպքերն անընդհատ ցույց են տալիս, որ շփման գծում կոնկրետության մեջ գոյություն չունեն «գարանտիաներ»: «Գարանտիան» մեր բանակն է:
