Այն միտքը, որ ռուս-ուկրաինական պատերազմը փոխում է աշխարհը, ամենատարածվածն է: Հետեւաբար, ցանկացած հարց՝ քաղաքական, աշխարհաքաղաքական, ավտանգային կամ տնտեսական, հնարավոր չէ քննարկել՝ առանց փորձելու հասկանալ, թե այս պատերազմից հետո դեպի ուր է շարժվելու աշխարհը:
Ապագային վերաբերող ցանկացած քննարկում՝ լինի մեզ ամենաշատը հուզող Արցախի ճակատագիրը, թե Հայաստանի անվտանգային խնդիրը, հարկ է լինելու անցկացնել այս պատերազմի պրիզմայով: Իսկ մոտակա ապագային առնչվող հիմնական թեմաներն արդեն իսկ տեսանելի են:
Բերենք դրանցից մի քանիսը. ա/ ինչպիսի՞ն է հետայսու լինելու Եվրոպայի եւ աշխարհի անվտանգային համակարգը, որն այժմ ամբողջովին ջախջախվել է; բ/ արդյո՞ք հնարավոր կլինի հիմնել մի նոր «Յալթա-Պոտսդամ» կամ «Հելսինկի-2», որոնց արդյունքում գերտերությունները ժամանակին կարողացան պայմանավորվել «նոր» աշխարհակարգի կանոնների շուրջ, թե՞ «գնացքն» արդեն գնացել է, առճակատումը շարունակվելու է մինչեւ կողմերից մեկի «հաղթական ավարտը» (այդ կողմերից ոչ մեկում Ուկրաինան չկա), եւ այլեւս նման խոսակցություն նախապատրաստելն անհնար է; գ/ ինչպիսի՞ն կլինի պատերազմի ավարտից հետո Ռուսաստանի ու նրա ներկայիս իշխանության ճակատագիրը; դ/ ինչպիսի՞ն է լինելու համաշխարհային տնտեսության վիճակը; ե/ ինչպե՞ս է լուծվելու էներգակիրների սղության խնդիրը, պարենային անվտանգության հարցերը եւ այլն։
Կենսականորեն կարեւոր այս հարցերի ցանկը կարելի է շարունակել, սակայն ակնհայտ է, որ դրանց հեշտ չէ պատասխանել, ինչը տխուր եզրակացության է հանգեցնում՝ ապագան անհայտ է ու անորոշ, եւ այդ անորոշությունը շատերի մեջ վախի զգացողություն է առաջ բերում, որովհետեւ այդ զգացողության հիմնական սնուցողը անորոշությունն է։
Այս պահին «զոհասեղանին» Ուկրաինան է, որի առաջնորդը հայտարարում է, որ իրենք՝ ուկրաինացիները, պատերազմում են ողջ Եվրոպայի փոխարեն եւ հանուն Եվրոպայի։ Ինչ-որ իմաստով Զելենսկու հետ կարելի է համաձայնվել՝ փաստն այն է, որ ուկրաինացիները միայնակ են մարտնչում «բոլորի» համար, ինչից կարելի է ենթադրել, որ պատերազմից հետո «բոլորը» նստելու են բանակցությունների սեղանի շուրջ՝ առանց ուկրաինացիների։ Համենայն դեպս՝ մարդկության փորձը նման մի բան է հուշում։
Հիմա գանք Ուկրաինային, որտեղ զոհվում են մարդիկ, ավերվում են քաղաքներ, արդեն միլիոնավոր մարդիկ դարձել են տարագիր՝ անորոշ ապագայով, ու դարձյալ առաջանում է հարց. ըստ այդ երկրի նախագահի՝ պատերազմելով Եվրոպայի համար, այսինքն՝ հանուն եվրոպական արժեքների, որտեղ տարիներ ի վեր, անգամ այսօրվա զոհողություններից հետո, նրանց պաշտոնապես չեն ընդունում ԵՄ եւ ՆԱՏՕ, վերջնարդյունքում ի՞նչ են ստանալու։ Արդյո՞ք այդ զոհաբերություններն իմաստավորված են, արդյունքները՝ կանխատեսելի, թե՞ ամեն երկիր, այնուամենայնիվ, բացառապես իր շահերի համար է պայքարում։
Այս հարցի պատասխանը կստանանք պատերազմի ավարտից հետո, եւ դա լավ դաս կլինի եվրոպական արժեքներով ապրող մարդկանց համար, որոնք չեն տեսնում կամ չեն ուզում տեսնել քաղաքականության լպիրշ ու անմարդկային դեմքը: Կամ էլ, ընդհակառակն, կտեսնենք շնորհապարտ եվրոպացիների երախտագիտությունը Ուկրաինայի հանդեպ՝ այն երկրի, որը հանուն իրենց միայնակ պատերազմ էր մղում Եվրոպայի ապագայի համար։