1991 թվականից սկսած, երբ Հայաստանն անկախացավ, հայկական քաղաքականության մեջ ամենահաճախ գործածվողը «իշխանափոխություն» բառն էր: Կար շատ պարզունակ պատկերացում, որ կուսակցության իմաստը բացառապես իշխանության համար պայքարն է, իսկ այդ պայքարի նպատակն ու թեժացման ժամանակաշրջանը ընտրություններն են:
Ինչպես տեսնում ենք, «նպատակը» տեխնիկական է՝ ցանկացած գնով գալ իշխանության կամ վատագույն դեպքում՝ տեղ զբաղեցնելով խորհրդարանում, քաղաքական առեւտուր սկսել իշխանության հետ՝ տնտեսական ու նյութական բարիքներից օգտվելու թեմայով: Իշխանության համար պայքարից բացի, կուսակցությունը որեւէ այլ բովանդակություն չի ունեցել: Մինչդեռ քաղաքական ուժի գործառույթների շրջանակն իրականում բավական լայն է: Օրինակ՝ ինչպե՞ս է, ասենք, այս կամ այն կուսակցությունը.
- տեսնում Հայաստանի ապագան,
- գնահատում արտաքին միջավայրը եւ դրանից բխող մարտահրավերներն ու հնարավորությունները,
- պատկերացնում Արցախի խնդրի հանգուցալուծումը,
- դիտարկում աշխարհաքաղաքական, ռազմավարական նշանակություն ունեցող հաղորդակցությունների վերագործարկման անհրաժեշտությունը,
- ինչպիսի հասարակություն է ցանկանում կառուցել,
- ինչպիսի կադրային քաղաքականություն է պատրաստվում կյանքի կոչել եւ այլն, եւ այլն:
Հարցադրումները կարելի է էլի շարունակել: Խնդիրը, կարծես թե, պարզ է՝ իշխանության հավակնություն ցուցաբերող քաղաքական միավորները շարադրում են առաջադրվող նմանատիպ հարցերի շուրջ իրենց տեսլականը, ինչը թույլ է տալիս ձեւավորել քաղաքական միտք ու բանավեճի հարթակներ: Այսկերպ քաղաքական աշխույժ գործընթաց կծավալվի, ընտրողներն էլ հստակ կկողմնորոշվեն, թե ինչի համար են գնում ընտրությունների, ում օգտին են քվեարկելու եւ՝ ինչու:
1991-ից ի վեր այսպիսի ընթացքի մենք ականատես չեղանք, նույնը չտեսանք նաեւ 2020-ի պատերազմից հետո: Արդյունքում ի՞նչ ունեցանք… Ճիշտ է՝ մի իրադրություն, որտեղ «քաղաքական բանավեճի» հիմնական, գուցեեւ միակ խոսույթը մեղավորների ու ազգի «դավաճանների» փնտրտուքն է, իսկ առկա իրավիճակի լուծման անհրաժեշտության մասին՝ ոչ մի խոսք:
Ավելին՝ գեներացվում են միմյանց մեղադրելու, ազգը պառակտելու գործողություններ, որոնց միանում է հասարակության մի հոծ, խայտաբղետ զանգված, ինչպես նաեւ սոցցանցերում վխտացող «ֆեյքային ագարակներ», եւ բանավեճ կոչվածը դուրս է գալիս քաղաքակիրթ փոխհաղորդակցման սահմաններից՝ երբեմն ստանալով ինքնակործան երանգներ ու բառապաշար:
Թերեւս՝ բավարար չեն այն ջանքերը, որ մեր գոյաբանական վիճակով մտահոգ կիրթ քաղհասարակությունը փորձում է գործադրել եւ գործադրում է խնդիրը քարոզչական եղանակով կարգավորելու, հանրային միջավայրն առողջացնելու, երկրում փոխադարձ հանդուրժողականության ու համերաշխության մթնոլորտ հաստատելու եւ այդ հիման վրա կուսակցությունների գործունեությունը կենսունակ դարձնելու ուղղությամբ: Այստեղ շատ կարեւոր է նաեւ պետության շահախնդրությունը, ինչը թույլ կտար լավ նախադրյալներ ստեղծել ՀՀ-ում պատասխանատու իշխանական համակարգի ձեւավորման համար:
Փորձը հուշում է, որ եթե անգամ մեկ քաղաքական միավորի՝ իբրեւ տիպօրինակ, հաջողվի հանդես գալ համակարգված առաջարկներով, պատշաճ թիմով, եւ հասնել տպավորիչ արդյունքի, ապա պատկերը կարող է փոխվել. դա մյուսներին եւս կմղի գործադրել իրենց ունակությունները, մտավոր ու բարոյահոգեբանական ներուժը եւ, այդպիսով, կդրվի նոր ավանդույթի հիմքը: Հուսանք, որ Երեւանի ավագանու ընտրությունների ժամանակ նման նախաձեռնության հաջողված փորձ կարվի, հակառակ դեպքում ստիպված ենք լինելու տեւապես խարխափել անելանելիության սարդոստայնում: Ինչպես այսօր: